Đặt trụ sở tại Geneva, Thụy Sĩ, Văn phòng Cao ủy Liên Hiệp Quốc về người tị nạn (UNHCR) được thành lập vào ngày 14 tháng 12 năm 1950. Nó bảo vệ và hỗ trợ người tị nạn theo yêu cầu của chính phủ hoặc Liên Hiệp Quốc và hỗ trợ cung cấp các giải pháp lâu dài, như hồi hương hoặc tái định cư. Tất cả những người tị nạn trên thế giới đều thuộc ủy quyền của UNHCR ngoại trừ những người tị nạn Palestine, những người chạy trốn khỏi tình trạng hiện tại của Israel trong khoảng thời gian từ 1947 đến 1949, do hậu quả của Chiến tranh Palestine năm 1948. Những người tị nạn này được hỗ trợ bởi Cơ quan Cứu trợ và Hoạt động của Liên Hợp Quốc (UNRWA). Tuy nhiên, người Ả Rập Palestine chạy trốn khỏi Bờ Tây và Gaza sau năm 1949 (ví dụ, trong cuộc Chiến tranh Sáu ngày năm 1967) thuộc thẩm quyền của UNHCR. Ngoài ra, UNHCR cũng cung cấp sự bảo vệ và trợ giúp cho các nhóm người di tản khác: người tị nạn, người tị nạn trở về nhà một cách tự nguyện nhưng vẫn cần giúp đỡ xây dựng lại cuộc sống của họ, cộng đồng dân sự địa phương bị ảnh hưởng trực tiếp bởi các phong trào tị nạn lớn, người không quốc tịch và người được gọi là người di cư nội địa (IDP), cũng như những người ở trong các tình huống tương tự người tị nạn và IDP.

Cơ quan này được ủy nhiệm lãnh đạo và phối hợp hành động quốc tế để bảo vệ người tị nạn và giải quyết các vấn đề về người tị nạn trên toàn thế giới. Mục đích chính của nó là bảo vệ quyền và phúc lợi của người tị nạn. Tổ chức này cố gắng đảm bảo rằng mọi người đều có thể thực hiện quyền xin tị nạn và tìm nơi ẩn náu an toàn ở một nhà nước hoặc lãnh thổ khác và đưa ra "giải pháp lâu dài" cho người tị nạn và các quốc gia lưu trữ người tị nạn.

Bảo vệ cấp thiết và tạm thời

Trại tị nạn

Trại tị nạn là nơi được xây dựng bởi các chính phủ hoặc tổ chức phi chính phủ (như Hội Chữ thập đỏ) để tiếp nhận người tị nạn, người di cư nội địa hoặc đôi khi cả những người di cư khác. Nó thường được thiết kế để cung cấp chỗ ở và dịch vụ cấp thiết và tạm thời và bất kỳ cơ sở và cấu trúc lâu dài nào mà thường bị cấm. Mọi người có thể ở trong các trại này trong nhiều năm, nhận được thực phẩm khẩn cấp, giáo dục và hỗ trợ y tế cho đến khi đủ an toàn để trở về đất nước của họ. Ở đó, những người tị nạn gặp nhiều nguy cơ về dịch bệnh, tuyển mộ trẻ em vào quân đội và khủng bố, và bạo lực thể xác và tình dục. Ước tính có 700 địa điểm trại tị nạn trên toàn thế giới.[19]

Người tị nạn đô thị

Không phải tất cả những người tị nạn được UNHCR hỗ trợ đều sống trong các trại tị nạn. Một số lượng đáng kể, thực tế là hơn một nửa, sống ở các khu vực đô thị,[20] chẳng hạn như ~60.000 người tị nạn Iraq ở Damascus (Syria),[21] và ~30.000 người tị nạn Sudan ở Cairo (Ai Cập).[22]

Các giải pháp bền vững

Tình trạng cư trú tại nước sở tại trong khi được bảo vệ tạm thời từ UNHCR có tính chất rất không chắc chắn, vì người tị nạn chỉ được cấp thị thực tạm thời phải thường xuyên được gia hạn. Thay vì chỉ bảo vệ các quyền và phúc lợi cơ bản của người tị nạn trong các trại hoặc trong môi trường đô thị trên cơ sở tạm thời, mục tiêu cuối cùng của UNHCR là tìm một trong ba giải pháp lâu dài cho người tị nạn: hòa nhập, hồi hương, tái định cư.[23]

Hòa nhập và nhập quốc tịch

Giải pháp hòa nhập ở địa phương nhằm mục đích cung cấp cho người tị nạn quyền ở lại vĩnh viễn ở đất nước tị nạn, bao gồm, trong một số tình huống, là một công dân nhập tịch. Nó tuân theo việc chính thức cấp tình trạng tị nạn của đất nước tị nạn. Có những khó khăn nhất định để định lượng số người tị nạn định cư và hòa nhập ở đất nước tị nạn đầu tiên của họ và chỉ có số lần nhập tịch mới có thể đưa ra một dấu hiệu. Năm 2014, Tanzania đã trao quyền công dân cho 162.000 người tị nạn từ Burundi và năm 1982 cho 32.000 người tị nạn Rwanda.[24] Mexico đã nhập tịch cho 6.200 người tị nạn Guatemala vào năm 2001.[25]

Trở về tự nguyện

Sự trở lại tự nguyện của những người tị nạn về đất nước của họ, được đảm bảo về an toàn và nhân phẩm, dựa trên ý muốn tự do và quyết định được thông báo của họ. Trong vài năm qua, một phần hoặc thậm chí toàn bộ dân số tị nạn đã có thể trở về nước của họ: ví dụ: 120.000 người tị nạn Congo đã trở về Cộng hòa Dân chủ Congo từ Cộng hòa Congo, 30.000 người Angola trở về nhà từ Cộng hòa Dân chủ Congo và Botswana, những người tị nạn Bờ Biển Ngà trở về từ Liberia, người Afghanistan từ Pakistan và người Iraq từ Syria. Năm 2013, chính phủ Kenya và Somalia cũng đã ký một thỏa thuận ba bên tạo điều kiện cho việc hồi hương của những người tị nạn từ Somalia. UNHCR và IOM cung cấp hỗ trợ cho những người tị nạn muốn tự nguyện trở về nước họ. Nhiều quốc gia phát triển cũng có các chương trình Hỗ trợ Trả lại Tự nguyện (AVR) cho những người xin tị nạn muốn quay trở lại hoặc bị từ chối tị nạn.

Sự trở lại tự nguyện của những người tị nạn về đất nước của họ, được đảm bảo về an toàn và nhân phẩm, dựa trên ý muốn tự do và quyết định được thông báo của họ. Trong vài năm qua, một phần hoặc thậm chí toàn bộ dân số tị nạn đã có thể trở về nước của họ: ví dụ: 120.000 người tị nạn Congo đã trở về Cộng hòa Dân chủ Congo từ Cộng hòa Congo,[26] 30.000 người Angola trở về nhà từ Cộng hòa Dân chủ Congo[26] và Botswana, những người tị nạn Bờ Biển Ngà trở về từ Liberia, người Afghanistan từ Pakistan và người Iraq từ Syria. Năm 2013, chính phủ Kenya và Somalia cũng đã ký một thỏa thuận ba bên tạo điều kiện cho việc hồi hương của những người tị nạn từ Somalia.[27] UNHCR và IOM cung cấp hỗ trợ cho những người tị nạn muốn tự nguyện trở về nước họ. Nhiều quốc gia phát triển cũng có các chương trình Hỗ trợ Trở về Tự nguyện (AVR) cho những người xin tị nạn muốn quay trở lại hoặc bị từ chối tị nạn.

Tái định cư nước thứ ba

Tái định cư ở nước thứ ba liên quan đến việc chuyển người tị nạn được hỗ trợ từ quốc gia mà họ đã xin tị nạn sang một nước thứ ba an toàn đã đồng ý nhận họ là người tị nạn. Điều này có thể được giải quyết vĩnh viễn hoặc giới hạn trong một số năm nhất định. Nó là giải pháp bền vững thứ ba và nó chỉ có thể được xem xét một khi hai giải pháp còn lại đã được chứng minh là không thể. Theo truyền thống, UNHCR đã xem tái định cư là "giải pháp bền vững" ít thích hợp nhất cho các tình huống tị nạn. Tuy nhiên, vào tháng 4 năm 2000, Cao ủy viên Liên hợp quốc về người tị nạn, Ogata Sadako, tuyên bố "Tái định cư không còn có thể được coi là giải pháp lâu bền ít được ưu tiên nhất; trong nhiều trường hợp, đó là giải pháp duy nhất cho người tị nạn."

Tái định cư ở nước thứ ba liên quan đến việc chuyển người tị nạn được hỗ trợ từ quốc gia mà họ đã xin tị nạn sang một nước thứ ba an toàn đã đồng ý nhận họ là người tị nạn. Điều này có thể được giải quyết vĩnh viễn hoặc giới hạn trong một số năm nhất định. Nó là giải pháp bền vững thứ ba và nó chỉ có thể được xem xét một khi hai giải pháp còn lại đã được chứng minh là không thể. [28][29] Theo truyền thống, UNHCR xem tái định cư là "giải pháp bền vững" ít thích hợp nhất cho các tình huống tị nạn.[30] Tuy nhiên, vào tháng 4 năm 2000, Cao ủy viên Liên hợp quốc về người tị nạn, Ogata Sadako, tuyên bố "Tái định cư không còn có thể được coi là giải pháp lâu bền ít được ưu tiên nhất; trong nhiều trường hợp, đó là giải pháp duy nhất cho người tị nạn."[30]

Người di cư nội địa

Nhiệm vụ của UNHCR đã dần được mở rộng để bao gồm bảo vệ và cung cấp hỗ trợ nhân đạo cho những người bị di dời nội bộ (IDP) và những người trong các tình huống giống như IDP. Đây là những thường dân đã bị buộc phải chạy trốn khỏi nhà của họ, nhưng chưa đến được một quốc gia láng giềng. IDP không phù hợp với định nghĩa pháp lý của người tị nạn theo Công ước tị nạn 1951, Nghị định thư 1967 và Công ước Tổ chức Thống nhất Châu Phi 1969, vì họ chưa rời khỏi đất nước của mình. Vì bản chất của chiến tranh đã thay đổi trong vài thập kỷ qua, với ngày càng nhiều xung đột nội bộ thay thế các cuộc chiến giữa các tiểu bang, số lượng IDP đã tăng lên đáng kể.